Westerse grijze kangoeroe (© Helma van Dijk)

Westerse grijze kangoeroe
(© Helma van Dijk)

 

Problemen bij ziekte Kaakontsteking Coccidiose Hypothermie Hyperthermie Nutritionele myopathie/ White muscle disease Stress myopathie Pneumonie Toxoplasmose

Problemen bij ziekte

Schakel bij ziekte een deskundige dierenarts in die kennis en ervaring heeft met buideldieren, vraag hier uitdrukkelijk naar. Indien deze arts geen uitgebreide kennis heeft over deze dieren, vraag of hij/zij bereidt is om contact te leggen met een dierenarts die dit wel heeft. Helaas sterven er nog steeds vele dieren door onkunde van dierenartsen, die door onwetendheid bijvoorbeeld simpelweg verkeerde medicatie toedienen dan wel voorschrijven. Tevens komt het regelmatig voor dat ze al beginnen met het stellen van een foute diagnose.

Als je wel de juiste dierenarts hebt gevonden volg dan nauwkeurig de procedure van geven van medicatie op. Ook is voeding een heel belangrijk punt, geef het dier zo veel en gevarieerd mogelijke aanbod van goede voeding. Elk dier zal weer een andere voorkeur hebben van wat het lekkerste is of het makkelijkst eet. Een ziek of verzwakt dier kan wel wat extra’s gebruiken om weer op krachten te komen. Zorg daarnaast dat het zieke dier zich in een warme en comfortabele omgeving bevindt waar ook volledige rust (geen stress) is. Maak bij koude dagen eventueel gebruik van een warmtelamp o.i.d. Uiteraard mag hier voldoende vers water niet ontbreken. In sommige gevallen kan dwangvoeding nodig zijn hoe dan ook het dier heeft altijd vocht en voeding nodig om te kunnen herstellen. Ook tijdens ziekte van een vrouwtje met jong in de buidel is het van groot belang de joey zo lang mogelijk bij de moeder te houden. Zet alles op alles om de moeder weer op de been te krijgen, dan red je er twee.

Een lijstje van voeding die men kan/moet  aanbieden:

  • voldoende vers water
  • Een goede kangoeroebrok, eventueel wellen in water.
  • Groot aanbod groen voer eventueel (fijn gesneden)
  • Paardbloembladeren
  • Andijvie
  • Witlof
  • Wortelen geraspt of in dunne plaatjes gesneden
  • Gras
  • Wilgentakken evt. takjes van fruitbomen(onbespoten)
  • Goede kwaliteit hooi / luzerne

Bij dwangvoeding is het geven van Juvenile een goede optie. Hierin zitten belangrijke vitamines en mineralen. Als de dieren het eenmaal kennen vinden zij het meestal zo lekker dat je na een aantal keer het simpelweg in een schaaltje kunt aanbieden. Juvenile van Harrison’s Bird Foods is een hand -opfok poeder voor papegaaien. Het wordt met water aangemaakt als een papje, deze is met een 50ml spuit makkelijk toe te dienen. Tevens is mogelijk indien van toepassing hier  medicijnen in te verwerken. Dit product is vaak te verkrijgen bij dierenartsen die veel met papegaaien te maken hebben.

Tegen uitdroging kan het geven van water met “elektrolyt instant” veel goeds bieden, dit voorkomt dat belangrijke stoffen het lichaam te snel verlaten. “Elektrolyt instant” is bij elke dierenarts te verkrijgen.

Stress Eén van de grootste oorzaken van ziekten bij de kangoeroeachtigen is stress. Vaak in combinatie met een verminderde weerstand. Twee vormen van stress kunnen onderscheiden worden.

  • Het dier kan blootgesteld zijn aan omgevingsstress, welke veroorzaakt wordt door o.a. het introduceren van een nieuw dier in de groep.
  • Het huisvesten van te veel dieren op een te kleine ruimte of verkeerde groeps samenstelling. Elk individu heeft een eigen karakter en het is dan ook niet vanzelfsprekend dat voor elkaar vreemde dieren elkaar zo zondermeer verdragen. Alle kangoeroesoorten kennen wel een hechte familieband.
  • Het dier kan blootgesteld zijn aan ‘chronische stress’ ten gevolge van slechte voedselvoorziening, vergif, te hoge luchtvochtigheid, infectieuze agentia (bacteriën, virussen, protozoa, schimmels en andere micro-organismen), trauma (verwonding door obstakels in de vluchtroute), slechte huisvesting, te hoge temperaturen, lawaai en slechte luchtkwaliteit.

Er zijn verschillende ziektes die hierdoor kunnen ontstaan. De meest voorkomende ziektes die hierdoor kunnen ontstaan zijn: Kaakontsteking, Coccidiose ,Hypothermie, Hyperthermie , Nutritionele myopathie/ White muscle disease, Stress myopathie, PneumonieToxoplasmose .

 

Kaakontsteking  ‘Lumpy jaw’

‘Lumpy jaw’ is een verzamelnaam voor kaakontstekingen. Kaakaandoeningen als trauma, Tandsteen en ‘Lumpy jaw’ komen allen regelmatig voor. Alle drie de aandoeningen geven grote problemen als ze onbehandeld blijven. In de meeste gevallen is het zelfs dodelijk. Tevens lijken de symptomen vaak het zelfde. Kenmerkende symptomen zijn zwelling ter hoogte van het gezicht, de kaak en rond het neusgebied. In deze gevallen zal het dier pijn in het bekje hebben en zal het slecht of niet kunnen eten. Dit heeft tot gevolg dat het dier snel vermagert en de weerstand zal dan ook achteruit hollen. Belangrijk is het om snel deskundige medische hulp in te schakelen. Alleen een deskundige dierenarts kan uitsluitsel bieden om welke aandoening het gaat.

‘Lumpy jaw’ is een van de meest gevreesde ziekte door Wallaby – eigenaren. De bacterie van deze ziekte veroorzaakt een infectie van het zachte weefsel gevolgd door een migratie naar het bot. “De voornaamste kiemen die aan de oorsprong liggen van Lumpy jaw zijn Nocardia, Actinomyces en Fusobacterium necrophorum, eventueel in combinatie met Bacteroides spp. Deze kiemen zijn terug te vinden in de bodem, de ingewanden van de dieren en in mindere mate maken ze deel uit van de normale mondflora. De aandoening kan ook bij dieren in het wild voorkomen, voornamelijk bij oudere dieren of als gevolg van sterke milieuveranderingen. Toch zal het veel meer voorkomen bij dieren in gevangenschap ten gevolge van een slecht management.  Belangrijke factoren die hier een belangrijke rol spelen: overbevolking, slechte drainage, verkeerd rantsoen, te veel zacht voer in plaats van hard en aanhoudende stress.

 

De  Fusobacterium necrophorum bacterie is tevens verantwoordelijk voor ontstekingen in de tenen van de achterpoten en in de staartpunt. Deze infectie wordt dan ook vooral  gezien in koppels waar andere kangoeroeachtige ‘Lumpy Jaw’ hebben.

Kenmerkende symptomen zijn:

  • zwelling ter hoogte van het gezicht, de kaak en rond het neusgebied.
  • De dieren zullen overmatig kauwen en speeksel vormen.
  • Er wordt een abces gevormd dat uiteindelijk zal openbarsten.
  • In een later stadium zal het dier geen eetlust meer hebben met gewichtsverlies als gevolg.
  • Septicemie zal uiteindelijk leiden tot de dood. (Septicemie = Bloedvergiftiging; hoge concentratie van ziekmakende micro-organismen in het bloed)
  • In sommige gevallen wordt er geen abces gevormd maar is er direct aantasting van het kaakbeen. Wanneer deze aandoening onbehandeld blijft zal het dier sterven.

Behandeling: Zowel trauma als tandsteen zijn doorgaans goed te behandelen en genezen snel. ‘Lumpy Jaw’ is ook goed te behandelen maar belangrijk hierbij is wel dat:

  1. A) Dat het dier snel behandeld wordt. B) Dat deze behandeling uitgevoerd wordt door een deskundige dierenarts op het gebied  van kangoeroeachtige.

Wacht niet eerst dagen of weken af. Hoe verder de ontsteking vordert hoe moeizamer de genezing.

Vooral de conditie van het dier zal hard achteruit gaan en kan uiteindelijk ook tot een snelle dood lijden. Het genezingsproces zal meer tijd in beslag nemen. Belangrijk hierbij is een goede en consequente behandeling van de medicatie zoals voorgeschreven. De grootste problemen in de nazorg is misschien wel het aan het eten krijgen dan wel het aan het eten houden van het dier. Het dier zal in het begin veel pijn aan de mond hebben en hierdoor moeilijk kunnen eten. Wees hierin creatief zoekt net zo lang tot je het voedsel gevonden hebt wat ze lekker vinden en goed kunnen eten. Meestal wordt fijngesneden groenvoer als andijvie, witlof geraspte wortelen graag gegeten. Men kan ook proberen of het dier Brinta- of havermoutpap wil eten. Dit dan wel alleen met water aanmaken. Zorg ervoor dat het dier naar behoefde kan eten hoe meer hoe liever.

Als het dier niet of niet genoeg eet, is dwangvoeding noodzakelijk. Hierbij kan m.n. Juvenille van Harrison uitkomst bieden. Dit is een papegaaien opfokvoer in poedervorm. Het is een hoogwaardig voer met alle nodige vitamines, mineralen. Het wordt met water aangemaakt tot een papje. Met behulp van een spuitje kan men dit papje via het bekje in geven. Prettige bijkomstigheid is dat de meeste dieren het erg lekker vinden. Tevens is mogelijk indien van toepassing hier  medicijnen in te verwerken.

Als een dier ziek is zal de lichaamstemperatuur dalen. Zorg voor een warm dierverblijf met dik strooisel met zo nodig een warmtelamp.

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Stresssituaties moeten zoveel als mogelijk worden beperkt. Ook krijgen deze dieren geen stro maar fijn hooi. Tevens wordt hun verblijf goed schoongehouden.

Door het eten van takken zal de mondomtrek harder worden en bescherming bieden tegen snij- en schaafwonden. De tanden zullen gelijkmatig afslijten en bovendien wordt de tandenwisseling bevorderd. Het aanbieden van eetbare takken  zorgt er voor dat ook de mondslijmvliezen harder worden en houdt tanden en kiezen in goede conditie. Oude Egyptenaren wisten vroeger al dat het kauwen op takjes goed was voor een gezond gebit en maakte op deze wijze hun tanden schoon. Wanneer de dieren in gevangenschap niet voldoende de kans krijgen om op takken te kauwen, is er een verhoogde kans op wonden en dus meer kans op het krijgen van ‘Lumpy jaw’. Tevens adviseren verschillende medische deskundige om een goede kwaliteit brok met voldoende vitamine E te voeren. De kans is groot dat vitamine E ook een belangrijke rol speelt bij het voorkomen van ‘Lumpy jaw’.

 

Coccidiose

Coccidiose is zeer besmettelijk en dodelijk voor de dieren.

  • Het kan zijn dat een dier wel besmet is maar er niet ziek van wordt. Wel kan dit dier anderen besmetten.
  • Tevens is het mogelijk dat wij zelf de ziekte overbrengen via ons schoeisel. Door in een wei te lopen met besmetten dieren en vervolgens met hetzelfde schoeisel een andere wei bezoeken. De besmettelijkheid onder schoeisel blijft tot drie maanden lang in stand.

Coccidiose wordt veroorzaakt door een protozoön van het geslacht Eimeria. De coccidiose die bij kangoeroes voorkomt is specifiek voor deze dieren. Veel dierenartsen weten niet dat de oöcyten (coccidiose eieren) bij kangoeroes afwijkt. Zowel qua vorm als grootte ten opzichte van de oöcyten bij andere diersoorten. Hierdoor worden deze kangoeroe oöcyten vaak afgedaan als zijnde wormeieren. Normaal is coccidiose goed te behandelen dan wel te voorkomen. Zonder behandeling zal het dodelijk zijn. Laat een onderzoek dan altijd verrichten door een deskundige dierenarts op het gebied van kangoeroeachtige. Vooral in natte periodes van het jaar zoals voor- en naseizoen zijn de dieren erg vatbaar. Zeker in combinatie met stress en of verminderde weerstand.

Symptomen van Coccidiose zijn:

  • depressie, loomheid, verminderde eetlust,
  • plots gewichtsverlies door uitdroging
  • overvloedige zwarte of donkerbruine stinkende diarree.

Indien de ziekte onbehandeld blijft gaan de dieren dood.

Behandeling: Men kan het preventief behandelen met Boycox (2 1/2 % (toltrazuril). Zelf laat ik één of twee keer per jaar faeces (mest) onderzoek doen. Als hieruit blijkt dat het niet aanwezig is, dan is behandeling niet nodig. Vreemd genoeg worden de dieren door menigeen regelmatig ontwormt op allerlei wormen, dit onnodig omdat ze hier minder gevoelig voor zijn. Daarentegen komt coccidiose wel vaak voor. Dit blijft dan door onwetendheid vaak onbehandeld. Het is geen luxe om de dieren regelmatig (2x per jaar) hierop te laten testen.  Met namen in het voor- en najaar. Laat dit onderzoek doen door een deskundige dierenarts op gebied van kangoeroeachtige.

Voorkomen is altijd beter dan genezen.

  • De eigenaar moet zorgen dat het verblijf schoon en goed onderhouden is, vooral bij de voeder- en drinkplaatsen.
  • Het voer mag niet op de grond liggen.
  • Er mogen niet te veel dieren in één verblijf gehuisvest worden.

Vooral in natte periodes van het jaar zoals voor- en naseizoen zijn de dieren erg vatbaar. Zeker in combinatie met stress en of verminderde weerstand. Slechte drainage van het weiland geeft extra veel kans op  besmetting. Dit is vaak niet te voorkomen maar wees dan wel extra alert.

 

Flagellaten bij buideldieren

Flagellaten komen vrij regelmatig voor bij kangoeroeachtigen. Het is zijn ééncellige parasieten/ zweepdiertjes. Symptomen die de dieren kunnen vertonen zijn o.a. diarree en vermagering. Dieren gaan zich mogelijk ook wat terugtrekken en vertonen gestrest gedrag. Belangrijkste factoren die van invloed kunnen zijn bij het ontstaan van deze ziekte zijn stress en verkeerde voeding. Hierdoor ontstaan stoornissen in de spijsvertering die een darminfectie tot gevolg kunnen hebben. Stress of verkeerde voeding kan de normale darmflora uit balans brengen. Daardoor kunnen flagellaten in de darmen koloniseren. Een infectie met flagellaten zorgt voor beschadigingen van het darmslijmvlies waardoor een bacteriële infectie ontstaat. Flagellaten kunnen in vochtige ruimtes goed overleven. Daarom is het van het grootste belang de dierverblijven zo droog mogelijk te houden.

Om flagellaten te kunnen vast stellen is een microscopisch onderzoek van een vers mestmonster noodzakelijk. Met name het woordje vers is heel letterlijk, de kans bestaat dat de flagellaten na 1 uur al niet meer onder de microscoop zijn vast te stellen. Dit geeft uiteraard al snel problemen. Men moet daarom na het verkrijgen van een mestmonster direct in de auto stappen in de hoop dat de dierenarts op dat moment tijd heeft het monster te onderzoeken. Hierdoor is men eigenlijk genoodzaakt om bij een vermoeden van flagellaten- infectie het dier zelf mee te nemen naar de dierenarts. Alleen dan zal er een vers mestmonster genomen kunnen worden.

Een preventieve behandeling is niet mogelijk en niet wenselijk. Het medicijn moet direct worden toegediend om zeker te zijn dat het dier het ook daadwerkelijk het in de juiste dosering binnen krijgt. Het medicament laat zich niet mengen in water of voer. Tevens is een behandeling voor langere periode noodzakelijk.

 

Hypothermie

Een verlies van de normale lichaamstemperatuur leidt tot hypothermie. Voor een volwassen Bennett’s wallaby is de normale lichaamstemperatuur 36° C. Voor een joey is dit 37°C. Extreme gevallen van hypothermie zijn het meest geobserveerd bij de terminale fasen van slechte voeding, parasieten, infectieuze ziekten.

Typische symptomen:

  • het koud aanvoelen van de huid, de oren, de ledematen en de staart.
  • Een tragere hartslag en lethargie worden ook regelmatig geconstateerd.

Wanneer de lichaamstemperatuur van een Macropus daalt onder de 24°C, zal het verlies van de lichaamsfuncties irreversibel (onomkeerbaar) zijn.

 

Hyperthermie

Wanneer de lichaamstemperatuur van de wallaby boven de 38°C stijgt spreken we van hyperthermie. Extreme oververhitting is vaak zichtbaar door de aanwezigheid van een kleverige, dikke laag speeksel op de vacht van het dier. Gezonde kangoeroes hebben meer moeilijkheden met hitte dan met koude temperaturen. De natuur heeft de wallaby voorzien van verschillende methodes om zichzelf af te koelen.

Typische symptomen van hyperthermie:

  • is een versnelde hartslag en ademhaling,
  • kwijlen en het likken van de voorarmen en de handen.

Veroorzaakt door slechte huisvesting, te hoge temperaturen, lawaai en slechte luchtkwaliteit.

 

Nutritionele myopathie/ White muscle disease

White muscle disease is een degeneratieve toestand die, indien niet snel behandeld, elke spier van het lichaam aantast, inclusief het hart en het diafragma. De ontwikkeling van deze dodelijke ziekte ontstaat door een tekort of een verkeerde verhouding van selenium en/of vitamine E in het rantsoen van het dier. Door het geven van een geschikt voer is het makkelijk te voorkomen. De twee nutriënten werken samen in het lichaam van de wallaby en onderhouden een goed spiermetabolisme. Tenzij beide nutriënten aanwezig zijn in de juiste verhouding zal de conditie zich ontwikkelen. Landen waar de dieren in het wild leven hebben voldoende hoeveelheden van de noodzakelijke nutriënten in de bodem. Door het eten van planten, die de stoffen opslaan, zullen de dieren deze voldoende binnen krijgen.

De eerste kenmerken van white muscle disease zijn:

  • moeizaam voortbewegen,
  • algemene zwakte
  • moeite om recht te komen, met als gevolg dat de dieren veel liggen.
  • In een later stadium zal er een degeneratie van de spieren plaatsvinden, voornamelijk in de achterpoten.
  • De dieren zullen zich strompelend voortbewegen.
  • De ziekte wordt vaak verward met ‘stress myopathie’.

 

Stress myopathie

Elke situatie waarin het dier zich bedreigd voelt, waarin hij zich gevangen voelt, of waarin hij moet vechten om weg te komen zonder kans daarop, geeft hevige stress en kan leiden tot deze conditie.

Het is een degeneratieve conditie ( slijtage verschijnselen) die onder andere veroorzaakt kan worden door het dier op te jagen en aanhoudend luid lawaai: met andere woorden extreme stressvolle situaties.

De fysieke inspanning of de stress zorgt voor een afbraak van de spieren met daaropvolgend het vrij komen van melkzuur en acidosis. (abnormale toestand van het organisme door ophoping van zuren of verlies van alkaliën)

Als de stress extreem genoeg is, kan de conditie snel leiden tot cardiomyopathie (ziekte van de hartspier) wat een snelle dood tot gevolg heeft.

Wanneer de stress langdurig aanhoudt, zal binnen een paar minuten een toestand van hypoglykemie ontstaan. In het merendeel van de gevallen zal stress myopathie leiden tot een langzaam aftakelen van de spieren met spierstijfheid en paralyse (verlamming) tot gevolg.

 

Pneumonie

Luchtweginfecties die leiden tot pneumonie worden regelmatig teruggevonden bij Wallaby’s die in gevangenschap worden gehouden. Factoren die kunnen leiden tot pneumonie zijn: stress in gevangenschap, stressvol hanteren van de dieren, slecht vervoer gepaard gaande met stress, hyper- of hypothermie, extreme schommelingen in dag- en nachttemperatuur, onvoldoende schaduw in de zomer, onvoldoende ventilatie of slechte hygiëne in de afgesloten ruimte. Het ammoniakgehalte moet altijd gecontroleerd worden en de bodembedekking moet zuiver gehouden worden.

Als symptomen ziet men een daling van lichaamsgewicht en algemene zwakheid. De dieren zullen minder ver springen en meerdere rustmomenten inlassen. Hoesten en neusuitvloeiing zullen pas in een later stadium opgemerkt kunnen worden. De dieren zullen sneller ademen wat steeds meer moeite kost.

 

Toxoplasmose

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door de protozoa Toxoplasma Gondii. Het wordt overgedragen door katten. Een infectie kan tot drie vormen leiden.

      • Ten eerste de acute vorm waarbij er minimale tekenen zijn, gevolgd door een plots neervallen en sterfte.
      • Ten tweede de chronische vorm waarbij er symptomen zoals lethargie, diarree, neurologische tekenen en ademhalingsmoeilijkheden zijn, gevolgd door sterfte binnen de 5 à 7 dagen.
      • Als laatste is er de latente vorm die gekenmerkt wordt door het vormen van cysten door de parasiet. De eerste infectie zullen de dieren overleven en onder invloed van stress zal er een reactivatie van de infectie zijn.

De meest opgemerkte symptomen van toxoplasmose bij wallaby’s zijn:

  • blindheid,
  • problemen van het centraal zenuwstelsel
  • diarree, gevolgd door
  • ademhalingsproblemen en sterfte.

Het is belangrijk dat katten niet in het verblijf of de voederopslagplaats kunnen komen, zodat besmetting voorkomen kan worden.